Hükmün Açıklamasının Geri Bırakılması

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda düzenlenmekle birlikte sanık hakkında kurulan mahkumiyet hükmünün bazı şartların yerine getirilmesi koşuluyla bir sonuç doğurmamasını amaçlayan, cezanın ertelenmesi benzeri bir kurumdur.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasında kurulan hükmün, sanık hakkında hukuki bir sonuç doğurmamasını ifade eder.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, öncesinde kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış ya da mahkum olmuş olsa bile, işlemiş olduğu suçlar dolayısıyla adli sicil kaydının silinmesi ya da  bu koşullara sahip kişilerin, suçtan doğrudan doğruya zarar görenin maddi zararını karşılamaları ve mahkemede bir daha suç işlemeyecekleri konusunda kanaat uyandırmaları kaydıyla uygulanan, kanunda öngörülen belli bir sürenin kasıtlı bir suç işlenmeden geçirilmiş olması ve denetim süresi içinde öngörülecek yükümlülüklere uygun davranılması halinde kamu davasının düşürülmesi sonucunu doğuran, kişilere hiç suç işlememiş sayılma imkanını sağlayan bir kurumdur.

HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARI ŞARTLARI

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi için aşağıdaki şartların gerçekleşmesi gerekir:

● Yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası olmalıdır.

● Sanık ve mağdur arasında uzlaşmanın sağlanmamış olması gerekir,

● Sanığın daha önceden kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış olması,

● Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması,

● Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi gerekir.

Sanığın kabul etmemesi halinde hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez. Açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen hükümde, mahkum olunan hapis cezası ertelenemez ve kısa süreli olması halinde seçenek yaptırımlara çevrilemez.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin hükümleri, Anayasanın 174’üncü maddesinde koruma altına alınan inkılap kanunlarında yer alan suçlarla ilgili olarak uygulanmaz.

Bu süre içinde bir yıldan fazla olmamak üzere mahkemenin belirleyeceği süreyle, sanığın denetimli serbestlik tedbiri olarak;

● Bir meslek veya sanat sahibi olmaması halinde, meslek veya sanat sahibi olmasını sağlamak amacıyla bir eğitim programına devam etmesine ,

● Bir meslek veya sanat sahibi olması halinde bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,

● Belli yerlere gitmekten yasaklanmasına, belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kılınmasına ya da takdir edilecek başka yükümlülüğü yerine getirmesine karar verilebilir.

 Denetim süresi içinde dava zamanaşımı durur.

 KURUMUN UYGULANAMAYACAĞI SUÇLAR

● Anayasanın 174. maddesinde İnkılap Kanunları kapsamında kalan suçlar

● İmar Kirliliğine neden olma suçu

● İki yıl ve üstü hapis cezası veya adli para cezası gerektiren suçlar

● Disiplin hapsi veya tazyik hapsi gerektiren fiiller

● Karşılıksız çek keşide etme suçu

● 1632 Sayılı Askeri Ceza Kanununa eklenmiş olan geçici 10.madde hükmü içerisinde işlenen suçlar

● 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanununun 13. maddesi içerisinde işlenen suçlar

 Bu suçlar hakkında HAGB kararı verilemez.

HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARI VE SONUÇLARI

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık beş yıl süreyle denetim süresine tabi tutulur. 18 yaşından küçükler için bu denetim süresi 3 yıldır.

Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez.

Denetim süresi içinde sanığın kasıtlı bir suç işlememesi gerekir. Suç işlediği takdirde hüküm açıklanacaktır. Ancak mahkeme, kendisine yüklenen yükümlülükleri yerine getiremeyen sanığın durumunu değerlendirerek; cezanın yarısına kadar belirleyeceği bir kısmının infaz edilmemesine ya da koşullarının varlığı halinde hükümdeki hapis cezasının ertelenmesine veya seçenek yaptırımlara çevrilmesine karar vererek yeni bir mahkûmiyet hükmü kurabilir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, bunlara mahsus bir sisteme kaydedilir. Bu kayıtlar, ancak bir soruşturma veya kovuşturmayla bağlantılı olarak Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından istenmesi halinde, bu maddede belirtilen amaç için kullanılabilir.

HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARINA İTİRAZ

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına karşı kanunda belirttiği üzere itiraz edilebilir. Ancak bu karara karşı istinaf ve temyiz yoluna başvurulamaz.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karşı yapılacak olan itiraz, tefhim ve tebliğden itibaren yedi gün içinde yapılmalıdır. Bu itiraz kararı veren mahkeme hangisi ise o mahkemeye dilekçe verilerek HAGB kararına itiraz edilebilir. Kararı veren mahkeme itirazı önce kendisi değerlendirir ve itiraz üzerine yapacağı inceleme ile kendi verdiği kararı düzeltebilir. HAGB kararı veren mahkeme, kararına yapılan itirazı yerinde görmezse itiraz dilekçesini itirazı incelemeye yetkili mahkemeye gönderir. Yetkili mahkeme ise ;

● Kararı Asliye Ceza Mahkemesi vermiş ise, Asliye Ceza Mahkemesinin bağlı olduğu Ağır Ceza Mahkemesine,

● HAGB kararını Ağır Ceza Mahkemesi vermiş ise, kararı veren mahkemenin sıra numarası olarak izleyen Ağır Ceza Mahkemesine,

● Bir yerde tek Ağır Ceza Mahkemesi varsa o yere en yakın olan Ağır Ceza Mahkemesine itiraz edilebilir.