Apostil Nedir?

Apostil şerhi, uluslararası niteliğe sahiptir. Oldukça fazla konuya ilişkin hukuki işlemlerde kullanılan bir belgedir. Apostil, resmi belgeler için alınır ve bu belgelerin yurt dışında geçerli hale gelmesine olanak sağlar.

Bununla beraber yurt dışından alınan belgelerin de, belgeye ilgili ülke tarafından apostil şerhi konulması şartı ile Türkiye’de de geçerli olmasına olanak sağlanır. 6 Ekim 1961 tarihinde “Lahey Konvansiyonu” ile apostil şerhinin temel kuralları ve koşulları belirtilmiştir. Bununla beraber apostil şerhi yasal zemine bağlanmıştır.

Apostil şerhi sadece bahsedilen bu uluslararası anlaşmanın tarafları açısından geçerlidir. Anlaşmaya taraf olmayan ülkeler apostil şerhini kullanıp sağladığı imkanlardan faydalanamamaktadır.

Apostil sözleşmesine taraf olan ülkeler İçişleri Bakanlığının resmi sitesinde yer almaktadır. Bahsedilen bu apostil şerhinin uygulanmasında dikkat edilmesi gereken koşul; şerh konulduğu zaman sözleşmeye taraf olan tüm ülkeler için geçerli olmaktadır ama bu durum, apostil şerhi konulan belgenin diğer ülkelerde direkt olarak kullanılabileceği anlamına gelmemektedir.

Başka bir ülkede alınan mahkeme kararı bu karara şerh aldıktan sonra bu karar direkt olarak Türkiyede geçerli hale gelmemektedir. Mahkeme kararının kabul edilebilmesi için tanıma ve tenfiz prosedürünün tamamlanması gerekmektedir. Tanıma ve tenfiz prosedürünün takip edilebilmesi için ise mahkeme kararında söz konusu apostil şerhinin konulması gerekmektedir.

Apostil şerhi bahsedildiği üzere hem uluslararası hukukta hem de ulusal hukukta önemli bir yere sahiptir. Resmi belgelere  konulan şerhte zorunlu olarak yer alması gereken bazı hususlar bulunmaktadır. Bu zorunlu unsurlar şu şekildedir:

1. Belgenin düzenlendiği ülke

2. Belgeyi imzalayan merci ya da kişi

3. Belgeyi imzalayan kişinin resmi sıfatı

4. Belgede bulunan mührün hangi makam tarafından basıldığı

5. Şerhin tarihi  

6. İşlemleri gerçekleştiren makama ait mühür ya da kaşe

7. Şerhin düzenleyen yetkilinin imzası 

8. Şerh numarası  

9. Şerhin verildiği yer

Tasdiki yapılamayan belgeler ise şu şekildedir:

1. Uluslararası sözleşmeler TBMM tarafından onaylanmasının ardından kanun vasfını kazanmakta ve milli kanunlar gibi yürürlüğe girmektedirler.

2.Ticaret veya gümrük işleriyle direkt ilgili olan idari belgeler.

3.Sözleşmenin 6. maddesine göre “Her Akit Devletin, şerh vermek üzere yetkili kılınan makamları belirlemesi, bunlarda değişiklik olduğunda da keyfiyeti Hollanda Dışişleri Bakanlığına bildirmesi” gerekmektedir.

4.Sözleşmenin 9. maddesine göre “Her Akit Devlet, işbu Sözleşmede tasdik bağışıklığının öngörüldüğü hallerde kendi diplomasi veya konsolosluk memurlarınca tasdik işlemi yapılmamasını sağlamak üzere gerekli önlemleri alacaktır” denmekte ve usulüne göre Apostil Şerhi uygulanmış bir belgenin başkaca bir tasdike gerek olmadığı belirtilmektedir.

5. Diplomasi veya konsolosluk çalışanlarının düzenlediği belgeler.

Apostil Nereden Yapılır?

Apostil şerhinin yapılacağı yer, her ülkenin kendi inisiyatifi ile belirlediği bu nedenle ülkeden ülkeye değişkenlik gösterebilen yerlerdir. Türkiye’de ise yetkili merci ise idari ve adli belgelerde farklılık göstermektedir.

İdari belgeler için:

1.Valilikler,

2.Valileri,

3.Vali adına vali yardımcıları,

4.Vali adına hukuk işleri müdürlükleri,

5. Kaymakamlıklar tarafından konulmaktadır.

Adli belgeler için:

Ağır ceza mahkemesi kurulmuş olan merkezlerdeki Adli yargı Adalet Komisyonu Başkanlıkları tarafından konulur.

Apostil tasdikinin geçerli olmadığı yani sözleşmeye taraf olmayan ülkelerde resmi belgelerin doğruluğunu ve geçerliliğini teyit edebilmek için konsolosluklara başvurulur. Fakat bu tasdik, konsolosluklardan alınamamaktadır.

Bir kişinin yabancı bir ülkede yabancı mahkeme önünde yapılan yargılama sonucu alınmış mahkeme kararı var ise bu kararın Türkiye’de doğrulanması ve tanınması için tanıma davası açması gerekli değildir.

Bunun haricinde 2018 yılından bu zamana yürürlükte olan yeni bir düzenleme ile sadece tanıma için nüfus müdürlüğüne müracaat edilerek işlem yapılabilmektedir.

Yurt dışından alınan bir mahkeme kararı hakkında mahkemenin vereceği kesin hüküm haricinde mahkemenin vereceği bağlı kararlar ve ara kararların tanınması için tenfiz davası davası açılması zorunludur.

Fakat tanıma ve tenfiz prosedürlerinin uygulanabilmesi için öncelikle tasdik yapılması zorunludur. Diğer türlü alınan mahkeme kararının tanınması ya da tenfiz edilmesi mümkün değildir.

Tanıma ve tenfiz davalarında ihtiyaç duyulan belgeler ve evraklar şu şekildedir:

1.Yurt dışında görülen mahkemeye ilişkin mahkemede verilen kesin kararın aslı,

2.Bu mahkeme kararı için verilen apostil şerhi,

3.Ölçülere uygun düzenlenen şerhin çevirisi

4.Şerhin ve mahkeme kararının yeminli mütercim tercüman tarafından çevirilip daha sonra noterlikçe verilmiş onay.

Diğer ülke vatandaşlarından bazen şerh tasdikli adli sicil ve sabıka kaydı istenmektedir. İzin, oturum ve benzeri işlemler için başvuruda bulunan diğer ülke vatandaşlarının kendi ülkelerinde suç olan eylemleri gerçekleştirip gerçekleştirmediklerinin tespiti bu sayede yapılmaktadır.

Sonuç

Apostil bir belgenin bir mahkeme kararının noter tarafından bir takım işlemler uygulanıp kanuna uygun olarak onaylanmasını sağlayan bir belgedir. 5 Ekim 1961 tarihinde imzalanan Lahey Anlaşmasında apostilin şart ve koşulları belirlenmiştir. Apostilin sağladığı imkanlardan faydalanabilmek için sözleşmeye taraf olunması gereklidir. Türkiye de Lahey Anlaşmasının tarafıdır. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ellerindeki belge ve evrakların yurtdışında doğrulanıp geçerliliğini sağlamak için söz konusu belge ve evraklara apostil tasdiki yaptırmak zorundadır. Geçtiğimiz zamanlarda apostil sadece valiliklerde yapılmakta iken şimdi kaymakamlıklarda da yapılabilmektedir. Apostil yeminli bir tercüme bürosunda düzenletilmelidir. Düzenletildikten sonra belge ve evrakların kullanılacağı ülkerin Türkiye elçilikleri tarafından onaylanması gerekmektedir.